Olbrzymia popularność kominków oraz stosunkowo niskie ceny drewna w porównaniu do cen gazu spowodowały, że praktycznie zapomniano o urządzeniach zasilanych gazem. Ponadto, ze względu na łatwość instalacji, wynikającą z braku unormowań prawnych, bardziej popularne stały się ostatnio „niby-kominki” spalające paliwa bazujące na alkoholu etylowym. Jednak ceny drewna rosną, a ostatnie doniesienia o cenach gazu nastrajają optymistycznie. Dlatego może warto przypomnieć sobie o kominkach gazowych, które dla wielu klientów pragnących wyposażyć swe mieszkanie w kominek, a nie mających ku temu odpowiednich warunków, mogą być dobrą alternatywą.
Warunki prawne instalacji kominków gazowych
Głównymi zaletami kominków gazowych jest ich czystość pracy, niewielkie zagrożenie pożarowe w porównaniu z klasycznymi kominkami oraz doskonała sterowalność. Również pod względem prawnym w świetle prawa budowlanego i wynikającego z niego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 15 czerwca 2002 roku ze zm.). kominek gazowy traktowany jest na równi z innymi gazowymi urządzeniami grzewczymi. Podstawowe wymagania, które dotyczą instalacji urządzeń gazowych w budynkach, zawiera Rozdział 7 powyższego rozporządzenia. Biorąc pod uwagę, że wiele kominków gazowych należy do urządzeń gazowych typu B (czyli z otwartą komorą spalania), najwięcej kontrowersji budzi zapis § 170. ust. 2 zabraniający instalowania tego typu urządzeń w pomieszczeniach mieszkalnych. Kontrowersje wynikają stąd, że w zapisie tym jest dodatkowo zastrzeżenie, z którego wynika złagodzenie tego zakazu w odniesieniu do kuchni łączonych z pokojem przeznaczonym na pobyt dzienny, jednak w domyśle dotyczy to gazowych urządzeń kuchennych. Kontrowersje pogłębiają się po zapoznaniu się z kolejnym paragrafem tego rozdziału rozporządzenia (§ 172). dotyczącym maksymalnych obciążeń cieplnych przypadających na kubaturę pomieszczenia. Zamieszczona tam tabela przedstawia warunki pracy urządzeń typu B w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi (patrz § 4 rozporządzenia), wymagające ograniczenia obciążenia cieplnego do 350 W na I m3 kubatury tego pomieszczenia. Zgodnie z tymi warunkami w salonie o powierzchni 20 m2 i wysokości 2.5 m można zainstalować kominek o obciążeniu cieplnym równym 17,5 kW, jednak problemem budzącym powyższe kontrowersje jest kwalifikacja salonu – gdy będzie to salon w restauracji czy w biurowcu. nie będzie problemu, natomiast jeśli będzie to pokój dzienny w mieszkaniu lub w budynku zamieszkania zbiorowego (np. w hotelu), czyli pomieszczenie mieszkalne według definicji zawartej w § 3. ust. II. instalacja kominka może napotkać poważne trudności ze względu na interpretację zastrzeżeń w § I70, ust. 2 przez nadzór budowlany, ponieważ nadmiar definicji w rozporządzeniu i jednoczesny.
Link sponsorowany: Architekt Kraków
Kominki gazowe w świetle norm zharmonizowanych
Oprócz uwarunkowań prawnych, związanych głównie z instalacją kominków, urządzenia te muszą spełniać wymagania wynikające z Dyrektywy nr 2009/142/EC (dawniej 90/396/EWG), dotyczącej urządzeń spalających paliwa gazowe, sprawdzane w oparciu o normy zharmonizowane z tą dyrektywą. Deklaracją spełnienia tych wymagań jest stylizowany znak CE. któremu w przypadku urządzeń gazowych zawsze musi towarzyszyć numer jednostki notyfikowanej, która kontroluje produkcję (XXXX) oraz rok oznakowania (W).
C€ xxxx -yy
Inną ważną informacją, której powinniśmy szukać na tabliczce znamionowej, jest kategoria urządzenia określająca, na jakie gazy przystosowane jest urządzenie, przy czym przed kategorią powinien być symbol kraju przeznaczenia, czyli w naszym przypadku PL, np.
PL cat. Il2t3l/F
co będzie oznaczało, że urządzenie przystosowane jest do spalania gazu ziemnego E przy ciśnieniu nominalnym 20 mbar lub gazu propan-butan przy ciśnieniu 37 mbar. przy czym aktualna nastawa powinna być dodatkowo uwidoczniona nalepką przy króćcu gazowym.
Na tabliczce znamionowej oraz w dokumentach dołączonych do urządzenia powinno być również odniesienie do normy zharmonizowanej, która była podstawą badania. W zależności od rodzaju kominka, możemy spotkać się z 6 różnymi normami, które krótko zostaną przedstawione poniżej:
PN-EN 509 [I]
Norma ta dotyczy gazowych zamienników klasycznych kominków otwartych opalanych paliwami stałymi. Są to urządzenia montowane w niszach kominowych z ozdobną obudową na froncie lub pod ozdobnym okapem zakończonym od góry kominem.
Zgodnie z normą urządzenia te nie są traktowane jako urządzenia grzewcze, a jako elementy dekoracyjne wnętrza. Traktowane są jako urządzenie typu BflS lub Bbs, w zależności od czujnika zabezpieczającego przed wypływem spalin do pomieszczenia. Urządzenia z wyróżnikiem AS posiadają tzw. czujnik atmosfery, który wyłącza palnik zanim w powietrzu otaczającym urządzenie stężenie tlenku węgla osiągnie wartość 200 ppm (200 * 10″’ części objętościowych CO w powietrzu), natomiast wyróżnik BS dotyczy urządzeń, których czujnik reaguje w przypadku całkowitego lub częściowego zablokowania komina. Maksymalne obciążenie cieplne ograniczone jest w normie do 20 kW. Urządzenia te mają zastosowanie w pomieszczeniach reprezentacyjnych.
PN-EN 13278 [2]
Urządzenia powstałe z połączenia kominków dekoracyjnych z podgrzewaczami powietrza skutkują wieloma rozwiązaniami, z których jedną grupą są ogrzewacze pomieszczeń z otwartą komorą spalania do oddzielnego instalowania, zwane potocznie kominkami dla ubogich. Są to bardzo proste urządzenia, które bazują często na tych samych paleniskach co powyżej, jednak obudowa jest o wiele skromniejsza, a ponadto na drodze spalin umieszczony jest konwekcyjny wymiennik ciepła, ogrzewający powietrze pomieszczenia, w którym urządzenie pracuje. Pod względem odprowadzenia spalin są to typowe urządzenia Bn. czyli z palnikiem bez wentylatora powietrza do spalania czy też spalin oraz z przerywaczem ciągu spalinowego. Podobnie jak powyżej, występują zabezpieczenia typu AS lub BS. a ponadto norma wymienia typ wyróżnikiem CS, bliżej w normie nie określony, który – jak można (albo jak chcielibyśmy) się domyślać – oznaczał konstrukcję z czujnikiem zabezpieczającym użytkowników kominków przed wypływem spalin do pomieszczenia również w przypadku ciągu wstecznego. W tym miejscu należy zwrócić uwagę czytelników na fakt. który jest często skrywany przez dostawców urządzeń, że czujnik w urządzeniach typu BS nie zabezpiecza przed wypływem spalin do pomieszczenia we wszystkich możliwych sytuacjach, a jedynie w przypadku całkowitego lub częściowego zatkania komina. W przypadku permanentnego ciągu wstecznego (którego, oczywiście, być nie powinno, ale który występuje bardzo często w nadmiernie uszczelnionych mieszkaniach bez napływu wymaganej ilości powietrza wentylacyjnego) umiejscowienie czujnika przeważnie wyklucza możliwość jego zadziałania, co w połączeniu z niewłaściwą konserwacją urządzenia (nadmierne stężenie tlenku węgla w spalinach) jest najczęstszą przyczyną zatruć.
Przy wyborze tego typu kominka należy również zwrócić uwagę na to, że norma wyróżnia dwie klasy urządzeń ze względu
na osiąganą sprawność ogrzewania. Dla klasy I wymagana jest minimalna sprawność na poziomie 82% (lub 80% dla najpopularniejszych ogrzewaczy o obciążeniu cieplnym mniejszym niż 5 kW), a dla klasy 2 – tylko 50%.
PN-EN 613 [3]
Niniejsza norma jest stosowana do urządzeń typu B AS. B BS, BIICS i do konwekcyjnych ogrzewaczy pomieszczeń typu C„, które:
- zawierają palnik z ciągiem naturalnym:
- są podłączone bezpośrednio do otwartego kanału spalinowego lub do urządzenia wyprowadzającego spaliny (urządzenia z otwartym paleniskiem, urządzenie typu balanced flued):
- są montowane na ścianie, wolno stojące lub wbudowane:
- mają znamionowe obciążenie cieplne nieprzekraczające 20 kW (odniesione do wartości opałowej).
Oprócz tego norma ta jest stosowana do urządzeń z efektem żywego płomienia.
Jak widać z powyższego, są to urządzenia nieco bogatsze konstrukcyjnie niż objęte normą [2] (konwekcja ogrzewanego powietrza może być wspomagana wentylatorem), ale uboższe konstrukcyjnie niż objęte normą [5], i spośród szerokiej gamy urządzeń typu C występuje tu tylko typ C,,, czyli urządzenie z układem powietrzno-spalinowym „balanced flued” wyprowadzonym przez ścianę budynku. W odróżnieniu od normy [3], zawarto tutaj wymaganie dotyczące zabezpieczenia typu z wyróżnikiem CS, które powinno spowodować wyłączenie palnika w sytuacji opisanej dla wyróżnika AS (200 ppm CO w atmosferze pomieszczenia), jak i dla wyróżnika BS (całkowite lub częściowe zablokowanie komina).
PN-EN 1266 [5]
W normie uwzględniono ogrzewacze ścienne, wolno stojące lub przystosowane do zabudowy o nominalnym obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 20 kW. Na pierwszy rzut oka można niekiedy nie rozróżnić urządzeń objętych normami [3] i [5], ponieważ obudowy zewnętrzne mogą być prawie identyczne. Ogrzewacze objęte tą normą wyposażone mogą być w wentylatory, zarówno po stronie ogrzewanego powietrza do wspomagania konwekcji, jak i po stronie spalin dla wymuszania ciągu kominowego, co z kolei pozwala na stosowanie rozwiązań konstrukcyjnych z zamkniętą komorą spalania (typ C). Kominki budowane na bazie tej normy są więc najbardziej godne polecenia zarówno ze względu na bezpieczeństwo pracy, jak i dobre parametry efektywności energetycznej. Należy również zwrócić uwagę na względy instalacyjne – średnica rury odprowadzającej spaliny w zależności od mocy może zaczynać się od wymiaru 40 mm. co niewątpliwie ułatwia proces i koszty montażu.
PN-EN 778 [6] i PN-EN 1319 [4]
Co prawda, urządzenie objęte zakresami tych norm z kominkami nie mają wiele wspólnego, jednak należy o nich wspomnieć choćby przez podobieństwo do tytułów norm wspomnianych wcześniej, jak również dlatego, że w pewnych okolicznościach istnieje możliwość również na bazie tych urządzeń zbudować duży kominek z efektem płomienia w komorze zamkniętej szybą i rozprowadzeniem ciepłego powietrza po całym budynku. W obu przypadkach mamy do czynienia z wymuszoną konwekcją ogrzewanego powietrza, natomiast różnica w zakresach obu tych norm sprowadza się do sposobu odprowadzenia spalin i (lub) doprowadzenia powietrza do spalania. W przypadku urządzeń objętych normą [6], ciąg kominowy (zarówno dla urządzeń typu B, jak i C) wytwarzany jest na zasadzie konwekcji naturalnej ciepłych spalin, natomiast w przypadku normy [4] przepływ spalin wymuszany jest wentylatorem, co pozwala na obniżanie temperatury spalin w wymienniku ciepła nawet poniżej punktu rosy, jeśli będzie to urządzenie kondensacyjne z układem spalinowym o specjalnej konstrukcji (np. zamknięcie syfonowe, odprowadzenie skroplin, odpowiednie materiały).
Bibliografia:
1. PN-EN 509:2002 ze zmianami Al:2004 i A2:2005 „Urządzenia gazowe z dekoracyjnym efektem spalania”.
2. PN-EN 13278:2003 .Gazowe ogrzewacze pomieszczeń z otwartą komorą spalania instalowane oddzielnie”.
3. PN-EN 613:2002 ze zmianą Al:2004 „Niezależne, konwekcyjne ogrzewacze na paliwo gazowe”.
4. PN-EN 1319:2010 „Gazowe ogrzewacze pomieszczeń mieszkalnych z wymuszoną konwekcją. z palnikami nadmuchowymi, o obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW”.
5. PN-EN 1266:2004 „Gazowe ogrzewacze konwekcyjne wyposażone w wentylator wspomagający doprowadzenie powietrza do spalania i/lub odprowadzenie spalin”.
6. PN-EN 778:2010 „Ogrzewacze pomieszczeń mieszkalnych z wymuszoną konwekcją opalane gazem, o obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW. bez wentylatora do wspomagania doprowadzenia powietrza do spalania i/lub odprowadzenia spalin”.
brak wyraźnego powiązania § 3. ust. II z § 4 prowadzi do dowolności interpretacji. Najprostszym i – trzeba to podkreślić – najbezpieczniejszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest instalacja kominka typu C. czyli z zamkniętą komorą spalania.
Pozostałe wymagania nie budzą wątpliwości: pomieszczenie musi mieć wentylację (grawitacyjną lub mechaniczną nadciśnieniową w przypadku urządzeń typu B lub dowolną w przypadku urządzeń typu C), spawaną (stalową) lub lutowaną lutem twardym (miedzianą) instalację gazową, a kominek powinien być podłączony do indywidualnego przewodu spalinowego lub powietrzno–spalinowego. Najtańszym i tym bardziej godnym polecenia jest system powietrz-no-spalinowy typu C9 według CR 1749 (European scheme for the classification of gas appliances according to the method of evacuation of the products of combustion. Types). wykorzystujący istniejące przewody kominowe, do których wprowadza się przewód spalinowy (przeważnie jest to rura o średnicy 60 mm), a przestrzeń pomiędzy rurą a kanałem wykorzystywana jest jako przewód powietrzny.
Istnieje bardzo duża różnorodność konstrukcji symulujących wygląd, jak i funkcję klasycznych kominków cieszących użytkowników swym ciepłem i delikatnym światłem, a w przypadku opisywanych urządzeń cieszących również tym, że można je włączyć w dowolnym
momencie (nawet zdalnie przez telefon) i to bez konieczności przynoszenia drewna i wynoszenia popiołu. Nie mniej istotnym czynnikiem, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasowej, jest czystość pracy tych urządzeń w porównaniu ze spalaniem paliw stałych.
Przeglądając oferty rynkowe kominko–ogrzewaczy, można stwierdzić, że większość dotyczy obecnie urządzeń typu C, czyli urządzeń, których bezpieczna praca w mniejszym stopniu zależy od zaniedbań użytkownika niż w przypadku urządzeń typu B. które są również bezpieczne, ale przy ścisłym przestrzeganiu instrukcji obsługi i konserwacji, z czym często użytkownicy mają problem.
Omawiając powyższe problemy, nie sposób nie zwrócić uwagi na niepokojące zjawisko, które związane jest z coraz częstszą obecnością na rynku tzw. biokominków zasilanych pochodnymi alkoholu etylowego, o coraz większej pojemności zbiornika palnikowego i jego mocy, co przy niewłaściwym doborze do kubatury pomieszczeń będzie skutkowało tworzeniem bardzo niezdrowej atmosfery. Niestety, można zauważyć, że w ślad za biokominkami pojawiły się podobne urządzenia zasilane gazem z odprowadzeniem spalin do pomieszczenia (czyli typu A), co w wielu przypadkach będzie niezgodne z prawem budowlanym, jak również ze zdrowym rozsądkiem.
